*राजस्थान मध्ये याची सुरवात*
११ जून २०२५
प्रवाशांच्या सोयीसाठी भारतीय रेल्वेने एक महत्त्वाचा बदल केला आहे. आता, प्रतीक्षा यादीतील प्रवाशांना ट्रेन सुटण्याच्या २४ तास आधी त्यांच्या तिकिटांची स्थिती कळेल.
आतापर्यंत ही माहिती फक्त ४ तास आधी उपलब्ध होती. रेल्वे मंत्रालयाने बुधवारी ही माहिती दिली. या नवीन प्रणालीची चाचणी ६ जून २०२५ पासून बिकानेर विभागात सुरू झाली आहे. प्रवाशांची शेवटच्या क्षणी अनिश्चितता कमी करणे आणि प्रवासाचा अनुभव सुधारणे हे या चरणाचे उद्दिष्ट आहे.
रेल्वे बोर्डाचे माहिती आणि प्रसिद्धी संचालक दिलीप कुमार म्हणाले, "आम्ही हा पायलट प्रोजेक्ट बिकानेर विभागात सुरू केला आहे, जिथे ट्रेन सुटण्याच्या २४ तास आधी चार्ट तयार केला जात आहे. आतापर्यंत हा चार्ट फक्त ४ तास आधी तयार केला जात होता." वेटिंग तिकिटांमुळे त्यांच्या प्रवासाच्या योजनांबाबत अनिश्चित असलेल्या प्रवाशांच्या चिंता दूर करण्यासाठी हा बदल करण्यात आल्याचे त्यांनी सांगितले. "जर प्रवाशांना त्यांचे तिकीट कन्फर्म झाले आहे की नाही हे आधीच माहित असेल तर ते त्यांच्या प्रवासाचे अधिक चांगले नियोजन करू शकतात," असे एका रेल्वे अधिकाऱ्याने सांगितले. तथापि, प्रवाशांकडून सकारात्मक प्रतिसाद मिळाल्यासच ही नवीन प्रणाली धोरणाचा भाग बनेल, असेही रेल्वेने स्पष्ट केले.
रद्द केल्याबद्दल दंड आकारला जाईल
रेल्वे अधिकाऱ्यांनी असेही म्हटले आहे की, जर प्रवाशांनी तिकिटे कन्फर्म केल्यानंतर रद्द केली तर त्यांना परतफेडीच्या रकमेत मोठी कपात करावी लागू शकते.
सध्याच्या रद्द करण्याच्या धोरणानुसार:
जर ट्रेन सुटण्याच्या ४८ तास ते १२ तास आधी कन्फर्म तिकीट रद्द केले तर फक्त २५ टक्के रक्कम परत केली जाईल.
जर १२ तासांपूर्वी ४ तास आधी रद्द केले तर फक्त ५० टक्के रक्कम परत केली जाईल.
रिकाम्या जागांसाठी त्वरित पुनर्बुकिंग केले जाईल.
कोणत्याही कारणास्तव रिकाम्या झालेल्या जागा किंवा बर्थ सध्याच्या बुकिंग प्रणालीद्वारे पुन्हा बुक करता येतील, अशी माहिती रेल्वे अधिकाऱ्यांनी दिली.
नवीन प्रणालीचे फायदे
आगाऊ निश्चितता: प्रवाशांना ट्रेन सुटण्याच्या २४ तास आधी त्यांच्या तिकिटाची स्थिती (कन्फर्म, आरएसी किंवा वेटिंग) कळेल, ज्यामुळे त्यांना त्यांच्या प्रवासाचे अधिक चांगले नियोजन करता येईल.
शेवटच्या क्षणी कमी त्रास: लवकर चार्ट तयार केल्याने प्रवाशांना शेवटच्या क्षणी अनिश्चितता आणि ताण टाळण्यास मदत होते.
पर्यायी व्यवस्था करण्याची वेळ: जर तिकीट कन्फर्म झाले नाही, तर प्रवासी वेळेत दुसरी ट्रेन किंवा वाहतुकीचा दुसरा मार्ग निवडू शकतील.
रेल्वे व्यवस्थापनात सुधारणा: लवकर चार्ट तयार केल्याने रेल्वेला जागा वाटप आणि आरक्षण प्रक्रिया अधिक सुलभ करण्यास मदत होईल.
तथापि, हे लक्षात घेणे महत्त्वाचे आहे की भारतीय रेल्वेच्या सध्याच्या नियमांनुसार, प्रतीक्षा यादीतील तिकिटे असलेल्या प्रवाशांना आरक्षित कोचमध्ये (स्लीपर किंवा एसी) प्रवास करण्याची परवानगी नाही. असे प्रवासी फक्त सामान्य डब्यातूनच प्रवास करू शकतात. जर एखादा प्रवासी वेटिंग तिकिटासह आरक्षित कोचमध्ये प्रवास करताना आढळला तर त्याला पुढील स्टेशनवर उतरवले जाईल आणि दंड देखील आकारला जाऊ शकतो.